TÜRKÇE 8.SINIF DERS KİTABI
YILDIRIM YAYINLARI
1.TEMA TOPLUM HAYATI
ERGENEKON DESTANI
Metinde verilmek istenen kazanımlar bunlardır. Metni okuduğumuz veya okuttuğumuz zaman 2.1, 2.2, 2.3. 2.9 kazanımları öğrenciler üzerinden gözlemlenebilir. Eğer telaffuzları doğru değilse tekrar okutulur veya kelime telaffuzları ile ilgili alternatif bir etkinlik uygulanabilir. Aynı şekilde diğer kazanımların da gözlemi bu şekilde yapılabilir. 1.4 kazanımına baktığımız zaman öğrenci zaten yazan yazıyı okuyacağı için standart Türkçe ile konuşup konuşmadığını bilemeyiz. Ne anlayıp anlamadığını sorduğumuzda cevap verirken konuşmasından standart Türkçe ile konuşup konuşmadığını gözlemleyebiliriz. 3 ve 5.amaçlar da aynı şekilde öğrenciyi izlemek ile gözlemlenebilir.
Kılavuz kitabında yer alan hazırlık soruları tüm becerileri kazandırılmak için yazılmıştır. Konuşma becerisi için olan sorulara bakalım.
Bu kazanımların ne kadar kazandırıldığını gözlemlemek yine öğretmene kalmaktadır.
Tüm temalar için kazanımların verildiği bölüm, hazırlık kısmı ve yönlendirme kısmı öğretmen kılavuz kitabında verilmiştir. Ben sizlerle sadece 1.temada yer alan bu bölümleri paylaşıyorum. Diğer tüm temalarda aynı şekilde aynı sıralamayla bu bölümler öğretmen kılavuz kitabında vardır. Dilerseniz oradan inceleyebilirsiniz.
ANADOLU'DA KONUKSEVERLİK GELENEKSELDİR
1.3 kazanımı öğrenciye metin ile kazandırılacak konuşma kazanımı değildir. Öğrencinin geçmişten bugüne gelen kültürü, aile ortamı ile ilgilidir. O anlık öğrenci konuşmasına göre öğretmenin değerlendirme yapması yanlıştır.
Öğrencinin konuşturulması için seçilmiş güzel bir metin. Öğrenciler aile ile ilgili konularda konuşulmasını çok sever. Bu konular dikkatlerini çeker.
KEFİL
Öğrenciler şiir okuyarak vurgu tonlamaya konuşma sırasında daha çok dikkat ederler. Düz yazı yerine şiir tercih edilmesi öğrencinin konuşma becerilerini kazanmasında daha yardımcı olur.
BİZ SAVAŞI SEVMEDİK (DİNLEME METNİ)
Dinlediği metinden ne anladığını sorarak öğrenciyi konuşturur isek bu kazanımlar ancak elde edilir. Dinleme metni dinletildi öğrenciler konuşma becerisi kazanımlarını kazanmış oldu diyemeyiz. Hazırlık kısmında verilen grup etkinliği tüm öğrencilerin konuya hakim olmasını sağlar. Öğrenciler grup etkinliklerinde konuşmalarından dolayı değerlendirildikleri için konuşma kurallarına hakim olmaya özen gösterirler. Bizim de istediğimiz tam da bu aslında. Kazanımların öğrencilere alt yapıdan verilmesi yani eğlendirerek zevk alarak öğretmektir. Konuşma kazanımları da öğrenciye birebir ezber olarak verilmek yerine uygulanarak verilir sezdirilir.
* Bu dinleme metinleri ders kitabında yer almaz. Öğrenciler göremez. Öğretmen kılavuz kitabında yer alan yönergeler dışında kendimizde yaratıcı etkinlikler düşünüp konuşma becerilerini öğrenciye kazandırmak için en iyisini yapmaya çalışmalıyız.
Kılavuzda yer alan bu konuşma becerisi ile ilgili kazanımlar verilmek istenilen kazanımlardır. Tabii ki bu kazanımların hepsi bir metinde verilemez.
ANADOLU'DAKİ AYAK İZLERİ (SERBEST OKUMA METNİ)
Önce sizlerle metni paylaşmak istiyorum.
Diğer serbest okuma metnini de paylaşayım.
HALKIN AĞZI TORBA DEĞİL Kİ BÜZESİN (SERBEST OKUMA METNİ)
Serbest okuma metinleri konuşma kazanımlarını kazandırmanın en kolay yoludur. Ders kitabında sadece metin verilir. Öğretmen kılavuz kitabında yönergelerin önerilerin yer aldığını söylemiştik ama serbest okuma metinlerinde bu yönergeler yoktur. Bu öğretmen için artı bir olaydır. O metni nasıl işleyeceğiniz tamamen size aittir. İster münazara yaptırabilirsiniz ister bazı kelimelerin eş anlamlılarını koyup (telaffuzu zor olarak) metin düzenleyebilirsiniz isterseniz de drama yöntemiyle bu metinleri işleyebilirsiniz. Bir bakıma serbest okuma metinleri öğrenciyi derse bağlayacak ilgilerini çekecek metinler diyebiliriz.
Peki bu serbest okuma metinlerinin hepsi konuşma kazanımlarına uyar mı? Hayır. Bazı metinler bilgi vericidir. Kesin yargılar vardır. Kelime değişikliği yapılamaz. Drama yöntemine uymaz gibi özellikler de vardır.
SERBEST OKUMA METİNLERİNİN ÖZELLİKLERİ NASIL OLURSA KONUŞMAYA YÖNELİK KAZANIMLAR KOLAY KAZANDIRILIR?
- Metinde diyaloglar var ise,
- Metin içerisinde öğrencinin ilgisini çekecek konu yer alıyorsa (güncel olmalı diyoruz),
- Eğer metin şiir ise, (söz korosu yaptırırız)
- Metin öğrenciyi düşünmeye ve eleştirmeye yöneltecek konudan oluşuyorsa (kültür ile ilgili olabilir) istenilen kazanımlar öğrenciye sezdirilir. Bilgiyi doğrudan öğrenciye vermek yerine sezdirmek her zaman daha kalıcı olur.
1.temada gördüğümüz kılavuzda yer alan konuşma becerisi ile ilgili bilgiler, öneriler bu şekildedir. Daha önce de söylediğimiz gibi tüm temalarda bu açıklamalar aynı şekilde verilmiştir. O yüzden diğer temaların konuşma becerisi hakkındaki ayrıntılarına bu yazımda girmeyeceğim.
Diğer temalarda yer alan bazı metinler ve serbest okuma metinlerinin konuşma becerisi kazanımlarına uygun olarak kullanılabileceğine veya kullanılamayacağına bakalım.
KADERE MEYDAN OKUYAN ADAM
Bu metin ile konuşma kazanımlardan 2.1 (konuşurken nefesini ayarlar), 2.2 (işitilebilir bir sesle konuşur) 3.2 ( konuşma metni hazırlar), 3.8 (konuşma öncesinde konuyla ilgili açıklamalar yapar) öğrenciye kazandırılabilir. Nasıl? 3 öğrenci seçilir. Biri tırnak içi cümlelerinden biri normal anlatım kısımlarından diğer öğrenci ise mısralardan sorumlu olur. 3 öğrenci metne hazırlandıktan sonra tahtada kendi anlatımlarıyla metni arkadaşlarına anlatır. Öğretmen bu bahsettiğimiz kazanımları kolayca gözlemleyebilir.
ATATÜRK NEREDE (SERBEST OKUMA METNİ)
Bu serbest metinde 2.7 ( sözleriyle jest ve mimiklerinin uyumuna dikkat eder.) 2.5 (uygun yerlerde vurgu, tonlama ve duraklama yapar) kazanımları verilebilir. Her dize farklı öğrenciye ezberletilir. Öğrenci jest ve mimiklerini kullanarak (beden dili) bu dizeleri seslendirir. Seslendirirken vurgusuna, tonlamasına dikkat eder. Öğretmen gerekli gördüğü yerde öğrenciyi uyarabilir.
3.TEMA ZAMAN VE MEKAN
1.METİN KALDIRIMLAR (şiir)
Şiir söz korosu yöntemiyle öğrencilere okutulabilir. Öğretmen öğrencileri önce gruplara ayırır. Daha sonra her dörtlük bir gruba verilir. Gruplar dörtlükleri okurken öğretmen 2.2 ( işitilebilir bir sesle konuşur), 2.4 (konuşurken gereksiz sesler çıkarmaktan kaçınır.) kazanımlarını gözlemleyebilir.
BEYAZ EV (SERBEST OKUMA METNİ)
ANKARA (SERBEST OKUMA METNİ)
Bu serbest okuma metni konuşma için uygun değildir. Metinde özel kelimeler, tarihler, sayılar yer almaktadır. Öğrenci konuşurken bunu hatırlamayabilir. O yüzden konuşurken kazanımların gözlemlenmesi kazandırılması beklenilmez. Örneğin 1.2 ( konuşma sırasında uygun hitap kelimeleri kullanır) kazanımına uyamaz. Ancak not alır elinde olan bir kağıttan bakarak okuyabilir. Konuşma kazanımını karşılamaz.
4.TEMA KİŞİSEL GELİŞİM
MEŞEYLE SAZ
,3.metin olan MEŞEYLE SAZ konuşma için uygun bir metindir. 2 gönüllü öğrenci seçilir. Meşe ile Saz'ın konuşmalarını canlandırmaları istenilir. Öğretmen 2.8 ( canlandırmalarda, sesini varlık ve kahramanları çağrıştıracak şekilde kullanır.) kazanımını gözlemleyebilir.
SATILIK KİTAP (SERBEST OKUMA METNİ)
Metin konuşma kazanımları için uygundur. Konuşma kazanımlarının gözlemlenmesi en iyi tiyatro şeklinde bir etkinlik ile olur. Öğrencilere görevler verilir. Metinler işlenir. Hem öğrenci dersten zevk alır hem verilmek istenilen kazanımlar verilir. 2.9 (dinleyicilerle göz teması kurar.) kazanımını öğretmen gözlemleyebilir.
GÜLERYÜZ (SERBEST OKUMA METNİ)
Verilen metin konuşma kazanımlarının kazandırılmasında uygun değildir. Klasik bir yöntem olan metinden neler anladınız, şeklinde bir soru öğrenciye yöneltilip konuşması sağlanır. Bu da ortak kazanım olmuş olur. 1.12 (tekrara düşmeden konuşur) kazanımı gibi.
5.TEMA OKUMA KÜLTÜRÜ
ÖYKÜLERİN SICAĞINDA CAHİT SITKI
Ders kitabında verilen metin üzerinden konuşma kazanımları kazandırılamaz ama Cahit Sıtkı'nın sevdiğiniz şiirleri nelerdir, neden bunları seviyorsunuz, ezbere bildiğiniz var mı, okumak ister misiniz gibi sorular öğrencilere sorularak konuşmaları sağlanabilir.
HAVA YAĞACAK GİBİ DURUYOR BUGÜN (SERBEST OKUMA METNİ)
Öğrencilerin konuşmaları aynı şekilde tiyatro şeklinde sağlanabilir. Kahramanlar canlandırılabilir.
BİR KİTAP OKUDUM HAYATIM DEĞİŞTİ
Bu metinde de diğer metinlerde verilebilecek ortak kazanımlar verilebilir. Sizin hayatınızı etkileyen kitap var mı, siz ne düşünüyorsunuz gibi sorularla öğrenciler konuşturulabilir. (serbest konuşma)
6.TEMA DUYGULAR
DUT AĞACININ KORKUSU
Öğrenci bu metni okur. Öğrenciler anladıkları şekilde metni anlatmalarını (konuşmalarını) ister. Öğrencinin konuşurken 1.9 ( olayları ve bilgileri sıraya koyarak anlatır.) 2.9 (dinleyicilerle göz teması kurar.) kazanımlarını gözlemlemek kolaydır.
SOLUK RESİMLER (SERBEST OKUMA METNİ)
Öğrencilerin düşüncelerinin sorulup konuşturulması dışında (serbest konuşma) kazandırılabilecek kazanım bu metinde bence yok.
* Son verilen örneklerden metinlerden de anlaşılacağı üzere kazandırılmak istenilen kazanımlar hep tekrara düşmektedir. Kılavuz kitabında farklı bir yönergeyi geçelim hiçbir yönerge yoktur. Öğretmenin konuşma kazanımını verebilmesi için metinlerin farklı özelliklere sahip olması gerekir fakat çoğu serbest metin deneme türünde yazıldığı için farklı yöntemlere etkinliklere uydurulması zordur. Öğretmen her serbest metin için farklı konuşma kazanımını kazandırmaya çalışır ise serbest metinlerde farklılık yapmak zorunda kalacaktır. Zaten serbest metinlerin değiştirilebilme hakkı vardır ama öğretmenlerimizin çoğu ya serbest metinleri işlemez ya da olduğu gibi ele alır. Diğer temel becerileri kazandırıp dersi işlemiş sayar ve konuşma kazanımları gözardı edilmiş olur. Bunun önlenmesi için öğretmene büyük rol düşmektedir.
AYRILMANIN BÖYLESİ (SERBEST OKUMA METNİ)
Kendisini karşındakinin yerine koyarak konuşma (empati kurma) yöntemiyle işlenilmesi doğru bir metindir. 1.8 (konuşmasında nezaket kurallarına uyar.) kazanımın gözlemlenmesi için çok uygun bir metindir. Öğrenci konuşurken büyüklerine karşı nasıl kelimeler kuruyor, diye gözlemlenebilir.
Tüm bu incelemelerin ardından 8.sınıf Türkçe ders kitabında yer alan metinlerin konuşma kazanımlarına uygunluğu bence %80 oranındadır. Öğrencilerin konuşturulması için uygun metinler seçilmiştir. %20 kısım tekrara düştüğü için beğenilmiyor. Öğrenci bir süre sonra yine aynı şeyleri işlemekten sıkılır. Bundan dolayı %20'lik kısmı da belirtmek istedim. Genel olarak tüm konuşma kazanımları (serbest metinlerin bazılarının yerine öğretmenin seçeceği metinler olmak kaydıyla) bu ders kitabında öğrenciye verilebilir. İstenilen başarı elde edilebilir.
İLKÖĞRETİM İKİNCİ KADEMEDE KONUŞMA EĞİTİMİNE YÖNELİK ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ: NİTEL BİR ÇALIŞMA makalesinde yer alan bazı tablolarda metinler ile ilgili konuşma becerilerinin kazandırılmasında gerekli bazı özelliklere değinilmiştir.
Metinleri incelerken bu özelliklere zaten değinmiştik. Tekrar tablo şeklinde görmenizi istedim.
Sizlerle son olarak konuşma becerisi gözlem formunu da paylaşmak istiyorum. Form ile öğrencilerinizin gözlemini yapabilirsiniz.
KONUŞMA BECERİLERİ GÖZLEM FORMU
|
|||||||||||||||||||||||||
ADI-SOYADI:
|
1.TEMA
|
2.TEMA
|
3.TEMA
|
4.TEMA
|
5.TEMA
|
6.TEMA
|
7.TEMA
|
8.TEMA
|
|||||||||||||||||
DAVRANIŞLAR
|
Evet
|
Kısmen
|
Hayır
|
Evet
|
Kısmen
|
Hayır
|
Evet
|
Kısmen
|
Hayır
|
Evet
|
Kısmen
|
Hayır
|
Evet
|
Kısmen
|
Hayır
|
Evet
|
Kısmen
|
Hayır
|
Evet
|
Kısmen
|
Hayır
|
Evet
|
Kısmen
|
Hayır
|
|
1.
Gerekli ön hazırlık yapmıştır.
|
|||||||||||||||||||||||||
2.Konuya
uygun giriş yaptı.
|
|||||||||||||||||||||||||
3.
Mantıksal bir sıralama izledi.
|
|||||||||||||||||||||||||
4.Dinleyicilerle
göz teması kurdu
|
|||||||||||||||||||||||||
5.Konuşma
amacını dinleyicilere verdi.
|
|||||||||||||||||||||||||
6.Cümlelerini
iyi bir üslupla kurdu.
|
|||||||||||||||||||||||||
7.Konuşma
özgürlük içeriyordu.
|
|||||||||||||||||||||||||
Öğretmenin
Öneri ve Düşünceleri: ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
|
|||||||||||||||||||||||||
